از چرایی تا چگونگی ظروف یکبار مصرف
تاریخچه ظروف یکبار مصرف
ظروف يكبار مصرف ابتدا با لیوانهای کاغذی شناخته شدند. اولین لیوانهای کاغذی در اواخر قرن ۱۹ام توسط استاد صحافی هنشل در لوکنوالده تولید شد. دلیل اصلی آن بررسی بهداشتی روشهای بسته بندی مواد غذایی بود. سپس یک آمریکایی به نام ساموئل جی کرومبین که افسر بخش بهداشت عمومی کانزاس سیتی بود برای ارتقای سلامت عمومی به اولین تولید خود دست زد.
کرومبین، زمانی که سوار قطار سریع السیر شده بود مشاهده کرد نحوه نوشیدن آب مسافران کاملاً غیر بهداشتی است. از آنجا که بیماریهایی مثل سل هم در آن دوران شیوع داشت، او تصمیم گرفت یک لیوان کاغذی با عنوان لیوان سلامتی (Health Cup) بسازد.
او از سال ۱۹۰۸ کمپینی با هدف حذف ظروف مورد استفاده عمومی رایج در آن زمان راه اندازی کرد. این کمپین معتقد بود که وسایل خوردن و آشامیدن رایج آن زمانه باعث انتقال بیماریهای وگیردار است.
پس از آن لورنس لولن و هیو مور آمریکایی از این فرصت استفاده کردند و لیوانهای کاغذی سبک و ساده را به عنوان لیوانهای تک نفره منحصر به فردی که در آن زمان به شکل مخروط بود اختراع کردند در ادامه قاشق و چنگال چوبی و بشقابهای کاغذی هم به بازار آمدند. بدین ترتیب اولین ظرف یکبار مصرف روانه بازار شد.
در دهه 40 میلادی اکثر کارگران اروپایی و آمریکایی برای حمل جیره غذایی خود از ظروف يكبار مصرف کاغذی استفاده میکردند و این روند ادامه دار شد پس از جنگ جهانی دوم، شکل جدیدی از ظرف یکبار مصرف میان عموم مردم گسترش یافت؛ ظروف قدیمی و سنتی جای خود را به ظروف پلاستیکی ساخته شده از پلی استایرن دادند.
خواص منحصر به فرد ظروف یکبار مصرف جدید این بود که هم عایق خوبی برای گرما و سرما محسوب میشدند و هم وزنشان تا حد مطلوبی کاهش یافته بود.
شاید بتوان سال 1948 را به عنوان نقطه عطف ظروف پلاستیکی در نظر گرفت؛ در این سال، رستوران تازه تأسیس مک دونالد برای اصلاح منوی غذایی خود به صورت موقت تعطیل شد. مک دونالد در آن سال علاوه بر اصلاح منوی غذایی با مشکلاتی چون دزدی ظروف، نیروی کار زیاد برای ظرف شویی و نگهداری آنها دست و پنجه نرم می کرد. زمانی که 6
ماه بعد در اواسط 1948 مک دونالد شروع به کار کرد تمام غذاها را در بسته بندیها و ظروف پلاستیکی یکبار مصرف سرو کرد و همین اتفاق ،تاریخی باعث رواج ظروف يكبار مصرف و افزایش مشتریان در سطح ایالات متحده شد.
درباره ظروف یکبار مصرف
ظروف يكبار مصرف اغلب در رستوران ها، فست فود ها، کافه ها، کترینگ ها و مراسم و همچنین در تالارهای پذیرایی مورد استفاده قرار میگیرد. اکثریت مردم ظروف یکبار مصرف را ترجیح میدهند چون ساختار آنها به گونه ای است که نیاز به شست و شو ندارند، همچنین مانند ظروف چینی یا شیشه ای نمیشکنند امروزه ظروف یکبار مصرف با برخورداری از تنوع بالا در جنس مدل و کیفیت در بازار به رقابت می پردازند.
چرا از ظروف یک بار مصرف استفاده می کنیم؟
مطالعات نشان میدهند که میانگین مصرف آب هنگام شستن ظروف با دست حدودا ۸۸/۸ لیتر و مصرف ماشین ظرفشویی حدوداً ۵۴/۲ دهم لیتر است. این بدین معناست که در صورت شست و شو با دست ۲۶۶۴ و در صورت استفاده از ماشین ظرفشویی ۱۶۲۶ لیتر آب هدر میرود.
بنابراین شستشوی ظروف در مکانهایی مانند رستورانها باعث افزایش هزینه و هدر رفت بسیار بالای آب و انرژی خواهد شد با توجه به اینکه این رقم تنها بخش کوچکی از کل آب مصرفی یک خانوار است میتوان در نظر گرفت که استفاده از ظروف یکبار مصرف تا چه اندازه باعث صرفه جویی خواهد شد. این ظروف تمیز و سبک هستند و هنگام استفاده نمیشکنند به خصوص در مکانهایی چون گردهمایی ها، ورزشگاهها یا مناطق تندرستی و همچنین مهد کودکها بسیار کاربردی هستند. افراد زیادی مصرف کننده ظروف یکبار مصرف بهداشتی هستند به ویژه در مواردی که غذا
در خارج از منزل عرضه شود.همچنین ظروف یکبار مصرف مقرون به صرفه هستند و حمل و نقل آنها آسان است و در حين ذخیره سازی غذا در این ظروف به فضای کمی احتیاج دارند و استفاده سریع و آسان از آنها سبب صرفه جویی در وقت میشود چون نیازی به شستشو ندارند و به راحتی دور ریخته می شوند.
غذاهای خیابانی، غذاهایی که در رستوران های سیار ارائه میشوند غذاهای جشنواره ای، پذیرایی در رویدادها رویدادهای مهم سال نو و غیره اغلب بدون ظروف یکبار مصرف امکان پذیر نیست. ظروف یکبار مصرف همچنین هنگامی که مهمانها بیشتر از ظروف در خانه هستند بسیار کاربرد دارند.
جنس ظروف یکبار مصرف
ظروف یکبار مصرف به دلیل مصارف گوناگون از تنوع بالایی برخوردارند و نوع کاربرد هر یک از ظروف متناسب با مواد اولیه تولیدی آنها متغیر است بسیاری از ظروف یکبار مصرف از
گرانولهای شیمیایی تولید میشوند؛ برای مثال، اکثر لیوانها، کارد، قاشق، چنگال و بشقاب ها پلاستیکی هستند پلاستیک به دلیل سبک بودن بیش از سایر مواد اولیه مورد استفاده قرار میگیرد ماده مصنوعی پلی استایرن فوم دار (استایروفوم) از رایج ترین انواع مواد اولیه برای تولید ظروف پلاستیکی یکبار مصرف است.
در تولید ظروف یکبار مصرف علاوه بر پلاستیک از موادی چون کاغذ، عصاره ذرت، نیز استفاده می.شود طبیعی ترین ظروف يكبار مصرف ظروف تولید شده از ساقه
باگاس و….
نیشکر یا باگاس است که به سرعت در طبیعت جذب شده و به کود مغذی برای گیاهان تبدیل میشود با این حال برای ظروف یکبار مصرف پلاستیکی تقاضای بیشتری وجود دارد و با اینکه با محیط زیست سازگار نیست با این حال گرانتر از کاغذ و فوم است؛ زیرا پلاستیک در رنگهای مختلف موجود است بنابراین میتوانید ظروف پلاستیکی یکبار مصرف خود را با
تم مهمانی یا رنگهای مورد استفاده داخل رستوران خود هماهنگ کنید؛ همچنین ظروفیکبار مصرف پلاستیکی اغلب مانند ظروف چینیزیبا به نظر میرسند زیرا سبکهای تزئینی مشابهی با ظروف چینی دارند و چربی مواد غذایی را نیز جذب نمی کنند.
فوم نیز بسیار محبوب ،سبک ارزان و یک ماده عایق خوب است در نتیجه برای غذاهای گرم گزینه مناسبی است، اما برای استفاده در مایکروویو نامناسب است و سازگار با محیط زیست نیست فوم در رنگهای خنثی از جمله سیاه سفید و طبیعی موجود است، بنابراین در صورت لزوم با هر تمی که بخواهید ترکیب میشود.
برای تولید ظروف یکبار مصرف همچنین از مواد اولیه مصنوعی پلی پروپیلن و پلی اتلین نیز استفاده میشود. شاید برایتان سوال باشد که تفاوت پلی پروپیلن و پلی اتیلن در چیست؟ پلی اتیلن بهتر است یا پلی پروپیلن و کاربرد هر کدام در کجا بیشتر است؟
باید بگوییم پلی اتیلن نسبت به پلی پروپیلن انعطاف پذیرتر است به این معنی که پلی پروپیلن نسبت به پلی اتیلن سخت است و مقاومت بیشتری در برابر ترک خوردگی دارد. همچنین هر دو پلیمر قابلیت بازیافت دارند اما پلی اتلین نسبت به پلی پروپیلن قابلیت بازیافت بیشتری دارد به همین دلیل برای حفظ محیط زیست پلی اتیلن بهتر است اکثر ظروف پلاستیکی قابل بازیافت با کدهای مخصوص SPI شناسایی میشوند.
ظروف یکبار مصرف به دلیل مصارف گوناگون از تنوع بالایی برخوردارند و نوع کاربرد هر یک از ظروف متناسب با مواد اولیه تولیدی آنها متغیر است بسیاری از ظروف یکبار مصرف از
گرانولهای شیمیایی تولید میشوند؛ برای مثال، اکثر لیوانها، کارد، قاشق، چنگال و بشقاب ها پلاستیکی هستند پلاستیک به دلیل سبک بودن بیش از سایر مواد اولیه مورد استفاده قرار میگیرد ماده مصنوعی پلی استایرن فوم دار (استایروفوم) از رایج ترین انواع مواد اولیه برای تولید ظروف پلاستیکی یکبار مصرف است.
در تولید ظروف یکبار مصرف علاوه بر پلاستیک از موادی چون کاغذ، عصاره ذرت، نیز استفاده می.شود طبیعی ترین ظروف يكبار مصرف ظروف تولید شده از ساقه
باگاس و….
نیشکر یا باگاس است که به سرعت در طبیعت جذب شده و به کود مغذی برای گیاهان تبدیل میشود با این حال برای ظروف یکبار مصرف پلاستیکی تقاضای بیشتری وجود دارد و با اینکه با محیط زیست سازگار نیست با این حال گرانتر از کاغذ و فوم است؛ زیرا پلاستیک در رنگهای مختلف موجود است بنابراین میتوانید ظروف پلاستیکی یکبار مصرف خود را با
تم مهمانی یا رنگهای مورد استفاده داخل رستوران خود هماهنگ کنید؛ همچنین ظروفیکبار مصرف پلاستیکی اغلب مانند ظروف چینیزیبا به نظر میرسند زیرا سبکهای تزئینی مشابهی با ظروف چینی دارند و چربی مواد غذایی را نیز جذب نمی کنند.
فوم نیز بسیار محبوب ،سبک ارزان و یک ماده عایق خوب است در نتیجه برای غذاهای گرم گزینه مناسبی است، اما برای استفاده در مایکروویو نامناسب است و سازگار با محیط زیست نیست فوم در رنگهای خنثی از جمله سیاه سفید و طبیعی موجود است، بنابراین در صورت لزوم با هر تمی که بخواهید ترکیب میشود.
برای تولید ظروف یکبار مصرف همچنین از مواد اولیه مصنوعی پلی پروپیلن و پلی اتلین نیز استفاده میشود. شاید برایتان سوال باشد که تفاوت پلی پروپیلن و پلی اتیلن در چیست؟ پلی اتیلن بهتر است یا پلی پروپیلن و کاربرد هر کدام در کجا بیشتر است؟
باید بگوییم پلی اتیلن نسبت به پلی پروپیلن انعطاف پذیرتر است به این معنی که پلی پروپیلن نسبت به پلی اتیلن سخت است و مقاومت بیشتری در برابر ترک خوردگی دارد. همچنین هر دو پلیمر قابلیت بازیافت دارند اما پلی اتلین نسبت به پلی پروپیلن قابلیت بازیافت بیشتری دارد به همین دلیل برای حفظ محیط زیست پلی اتیلن بهتر است اکثر ظروف پلاستیکی قابل بازیافت با کدهای مخصوص SPI شناسایی میشوند.
تأییدیه های بهداشتی ظروف یکبار مصرف
محصولات یکبار مصرف باید از لحاظ بهداشتی مورد تأیید سازمانهای دولتی قرار بگیرند؛
برای مثال، در ایران سازمان غذا و دارو مسئولیت این کار را بر عهده دارد. بنا بر تأییدیه ها و اعلانهای بهداشتی سازمانهای بهداشت جهانی بر روی ظروف پلاستیکی درج علایمی چون PE PP و PS ضروری است. هر یک از علایم مذکور، بیانگر کاربرد ظروف و محدوده بهداشتی آنها هستند.
ظروف دارای علایم PP و PE با پلی اتیلن ساخته شدهاند و برای نگهداری محصولات لبنی، مواد غذایی گرم و خیلی گرم مناسب هستند در حالی که ظروف دارای علامت PS از ماده پلی استایرن ساخته شده اند و نباید از آنها برای نوشیدن مایعات داغ یا سرو غذاهای گرم استفاده کرد.برای نمونه یکی از نکات مهم در استفاده از ظروف یکبار مصرف به نوع رنگی که در این ظروف به کار میرود مربوط میشود به این معنی که باید در استفاده از آنها احتیاط بیشتری کرد، چرا که اصولاً جنس یکبار مصرفها به گونه ای است که توانایی نگهداری رنگ را ندارند و هنگام تماس با چای یا غذای داغ رنگ موجود در آنها با ماده غذایی حل شده و لایه ای از آن همراه غذا وارد بدن میشود.
در نتیجه در هنگام استفاده از ظروف یکبار مصرف باید به علامت اختصاری که در کف ظرف حک شده است توجه کنید چون در صورت استفاده نادرست از این محصولات در اثر انتقال منومرهای شیمیایی از ظروف یکبار مصرف به ماده غذایی مشکلات فراوانی مانند انواع اختلالات گوارشی ریوی و همچنین سرطان و سایر بیماریهای غیرواگیر برای مصرف کننده به وجود خواهد آورد. همچنین برای مثال ظروف یکبار مصرف پلی ونیل کلراید (PVC) در بسته بندی مواد غذایی مانند گوشت، مرغ، ماهی و بسته بندی کپسولهای دارویی و آدامس به کار میروند؛ بسته بندی با این نوع ظروف در مورد مواد خشک زیان چندانی ندارد، اما برای مواد غذایی مرطوب که امکان مهاجرت مونومر آزاد به داخل مواد غذایی و سپس بدن بسیار محتمل است مناسب نیستند.
استفاده از ظروف پلی استایرنی بیرنگ و شفاف (GPPS) نیز تنها برای مواد غذایی و نوشیدنیهای سرد مناسب است و برای مواد غذایی داغ مناسب نیست. همچنین ظروف یک بار مصرف سفیدرنگ و فومدار نیز برای مواد غذایی سرد گرم و مرطوب مناسب هستند ولی برای مواد غذایی داغ نباید استفاده شوند.
